Երկրաչափություն

Նախագծի ամփոփում: Երկրաչափական սկզբնական տեղեկություններ

1) AB հատվածի երկարությունը հավասար է 35սմ-ի: C և D կետերը գ

տնվում են այդ հատվածի վրա, ընդ որում D կետը գտնվում է C և B կետերի միջև: Գտեք CD հատվածի երկարությունը, եթե AD = 17 սմ, BC = 22,5սմ:

AB-AD=DB=18սմ
35-17=18սմ

CD=CB-DB=22.5-18=4.5

2) Ուղղանկյունաձև այգու հողամասի երկարությունը 6մ է, իսկ լայնությունը` 7մ: Գտեք այդ հողամասի պարագիծը:

P=26մ

3) Անկյան կիսորդի և հատվածի միջնակետի սահմանումները:
Անկյան միչնագիծ կոչվում է այն ճառագայթը, որը բաժանում է այդ անկյունը երկու հավասար անկյան։

Հատվածի միջնակետ կոչվում է այն կետը, որը բաժանում է հատվածը երկու հավասար մասերի։

4) OE Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք <AOB-ն, եթե <AOE=570, <EOB=130:

<AOE=57
<EOB=13
<AOB=<AOE+<EOB=57+13=70:

Պատ․՝ <AOB=70:

Դաս 4.

  1. Անկյունների չափումը

Առաջադրանքներ

1) Քանի՞ աստիճանով է պտտվում ժամացույցի րոպեասլաքը 5 րոպեում:
Պատ․՝ 30°:

2) Քանի՞ աստիճանով է պտտվում ժամացույցի ժամսլաքը 2 ժամում:
Պատ․՝ 60°:

3) Կառուցել MNK և CNK անկյուններն այնպես, որ ∠MNK = 130°, ∠CNK = 80° և NC ճառագայթը MNK անկյունը բաժանի երկու մասի։ Գտնել MNC անկյան աստիճանային չափը։

4) Փռված անկյան ո՞ր մասն է կազմում 70օ-ի անկյունը:

180:70=2.4/7

5) Ուղիղ անկյան ո՞ր մասն է կազմում 42°-ի անկյունը:
90:42=2.1/7

6) OE Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք <AOB-ն, եթե՝

ա) <AOE=440, <EOB=770,

∠AOB-44°+77°=121°

բ) <AOE=12037’, <EOB=108025’:

AOB=AOE+EOB=12°37+108°25=121°2:

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

7) OC Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք COB անկյունը, եթե <AOB=780, իսկ AOC անկյունը 180-ով փոքր է BOC անկյունից:

2COB=AOC-18°=78-18-60°=30°:
Պատ․՝ 30°

8) OC Ճառագայթը AOB անկյունը տրոհում է երկու անկյան: Գտեք AOC անկյունը, եթե <AOB=1550, և AOC անկյունը 150-ով մեծ է COB անկյունից:

AOB=155°
AOC-COB=15°
AOC-?

AOB=AOC+COB=155
AOB=2COB+15°
2COB=AOB-15°=155-15°=140°
COB=140:2=70
AOC=COB+15°=70°+15°=85°

պատ․՝=85°

9) AOB անկյունը AOC անկյան մասն է: Հայտնի է, որ <AOC=1080, <AOB=3<BOC: Գտեք AOB անկյունը:

AOB=3xBOC=3×108=324°

Պատ․՝ 324°։

Առաջադրանքներ

1) AB հատվածի երկարությունը հավասար է 37 սմ-ի: C և D կետերը գտնվում են այդ հատվածի վրա, ընդ որում D կետը գտնվում է C և B կետերի միջև: Գտեք CD հատվածի երկարությունը, եթե AD = 27 սմ, BC = 19 սմ:

AB=37
AD=27
CB=19
CD=?
DB=10cm
CB-DB=9cm:

2) Ուղղանկյան կողմերից մեկը 16 սմ է, իսկ մյուսը 3 անգամ մեծ է: Գտեք ուղղանկյան պարագիծը:

(16×2)+(48×2)=32+96=128cm

3) Ուղղանկյունաձև այգու հողամասի երկարությունը 85 մ է, իսկ լայնությունը` 39 մ: Գտեք այդ հողամասի պարագիծը:

AB=85m
AD=39m
P=Ax(AB+BC)=248m

4) M և N կետերն ընկած են AB հատվածի վրա, ընդ որում N կետը զետեղված է M և B կետերի միջև: Գտեք AB հատվածի երկարությունը, եթե AN = 42 սմ, MB = 24 սմ, MN = 8 սմ:

42+24-8=54
AB=54

5) B կետը գտնվում է A և C կետերի միջև, իսկ D կետը` A և B կետերի միջև: Գտեք DC հատվածի երկարությունը, եթե DA հատվածի երկարությունը հավասար է 45 սմ-ի, AB հատվածի երկարությունը 3սմ-ով մեծ է DA հատվածի երկարությունից, իսկ BC հատվածի երկարությունը 17 սմ-ով փոքր է AB հատվածի երկարությունից:

DA+AB=48
DC=AB-17=31

6) B կետը AC հատվածը տրոհում է երկու հատվածի: Գտեք BC հատվածի երկարությունը, եթե՝

ա) AB=3,7 սմ, AC=7,2 սմ,

բ) AB=4մմ, AC=4 սմ:

ա)BC=AC-AB=7,2-3,7cm=3.5cm:
բ)BC=AC-AB=4սմ-4մմ=40մմ-4մմ=36մմ

7) B, D և M կետերը գտնվում են մի ուղղի վրա: Հայտնի է, որ BD=7սմ, MD=16սմ: Որքա՞ն կարող է լինել BM հեռավորությունը:

7cm+16cm=23cm=BM

8) 20 սմ երկարություն ունեցող AB հատվածի վրա նշված է D կետը: Գտեք AD և BD հատվածների երկարությունները, եթե BD հատվածը 4 սմ-ով երկար է AD հատվածից:

AD+BD=20
AD=AD=4=20
2AD+4=20
AD+2=10
AD=8

9) D կետը գտնվում է AB հատվածի վրա, որի երկարությունը 14 սմ է: Գտեք AD հատվածի երկարությունը, եթե DA=3DB:

AD+3DB=14
3DB=14-AD

Դաս 2

  1. Հատվածների և անկյունների համեմատումը

Առաջադրանքներ

1) O կետը AB հատվածի միջնակետն է: Կարելի՞ է վերադրմամբ համընկեցնել հետևյալ հատվածները.

ա) OA = OB,այո կարող ենք համընկեցնել, քանի որ դրանք հավասար պատկերներ են

բ) OA < AB, ոչ չենք կարող վերադրմամբ համընկեցնել պատկերները, քանի որ
OA = AB/2:

2) l ճառագայթը hk անկյան կիսորդն է: Կարելի՞ է վերադրմամբ համընկեցնել անկյունները՝

ա) hl-ը և lk-ն Այո կարող ենք համընկեցնել, քանի որ դրանք հավասար անկյուններ են․ l ճառագայթը hk անկյան կիսորդն է։

բ) hl-ը և hk-ն- HK մեժ է HL և <hl=<hk/2

3)
Ոչ նկարի վրա այլ ուրիշ հավասար անկյուններ չկան։

4)

Ուղղի վրա տրված են A, B, C և D կետեր (C կետը գտնվում է AB հատվածի վրա) այնպես, որ AB=CD: AD հատվածի միջնակետը արդյոք կլինի՞ CB հատվածի միջնակետ: Պատասխանը հիմնավորեք:

A; B; C; D կետերը դասավորված են ինչպես նկարում։ Ինչպես տեսնում ենք AB=AC+CB ու CD=CB+BD, որտեղ CB-ն ընդհնաուր հատված է, ու քանի որ AB=CD, ապա նաև AC=BD։ Այդպիսով CB հատվածի և AD հատվածի միջնակետերը կհամընկնեն։

Լրացուցիչ առաջադրանքներ

5) O սկզբնակետով ճառագայթի վրա նշված են A, B և C կետերն այնպես, որ B կետն ընկած է O և A կետերի միջև, իսկ A կետը՝ O և C կետերի միջև: Համեմատեք հետևյալ հատվածները՝ OB և OA, OC և OA, OB և OC:

6) Նկարում CB=BE, DE>AC: Համեմատեք AB և DB հատվածները:

7) Նկարում <AOC=<BOC և <AOE=<BOF: OC ճառագայթը EOF անկյան կիսո՞րդ է, թե՞ ոչ:

Անհավասարումների համակարգեր և համախմբեր

432. Կոորդինատային ուղղի վրա նշեք անհավասարումների համակարգի լուծումները (եթե դրանք գոյություն ունեն) (432-434).
ա)
{x>3
{x>1
x∈(3, +∞)

գ)
{x>0
{x>4
x∈(4, +∞)

433.
ա)
{x<7
{x<2
x∈(-∞, 2)

գ)
{x<-5
{x<0
x∈(-∞, -5)

434.
ա)
{x>1
{x<-1
x∈ ∅

գ)
{x>4
{x<4
x∈ ∅

438. Լուծեք անհավասարումների համակարգը (438-441).
ա)
{3>x
{x<4
x∈(4, +∞)


գ)
{6x>6
{1>3-2x
{x>1
{2x>3
{x>1
{x>1
x∈(1, +∞)

Շրջանագծի շոշափող

  1. Շրջանագծի շառավիղին հավասար AB լարի ծայրակետերով տարված են այդ շրջանագծի շոշափողներ, որոնք հատվում են C կետում: Գտեք ABC եռանկյան անկյունները:

Տրված է՝
AO=OB=AB=r
<OAB=?
<ABO=?
<AOB=?
AC=BC
<ABC=90°-60°=30°
<3AC=30°
<C=180°-30°-30°=100°

ԵՐԿՐԱՉԱՓՈՒԹՅՈՒՆ

99. Գտեք 8–անկյուն բուրգի կողերի, նիստերի և գագաթների թվերը:
n – անկյուն բուրգ
n=8
կողեր – 2∙n=2∙8=16
գագաթ – n+1=9
նիստեր – n+1=8+1=9
Պատ․՝ 9 գագաթ, 9 նիստ, 16 կող

103. Եռանկյուն բուրգի կողմնային նիստերը ընդհանուր գագաթ ունեցող հավասարասրուն ուղղանկյուն եռանկյուններ են: Ապացուցեք, որ բուրգի հիմքը հավասարակողմ եռանկյուն է:

Տրված է՝
ABCO եռանկյուն բուրգ
AO=BO=CO
<O=90°
Ապ․ AB=BC=AC
Դիտ․ △AOB, △BOC և △AOC
OA=BO=CO և <AOB=<BOC=<AOC
=> △AOB=△BOC=△AOC
AB=AC=BC=>△ABC հավասարակողմ

Երկրաչափություն

98․ Վեցանկյուն պրիզմայի ներսում վերցված է M կետը, և այն հատվածներով միացված է պրիզմայի բոլոր գագաթներին: Գտեք այն բուրգերի քանակը, որոնց գագաթը M կետն է: Ինչպիսի՞ բուրգեր են ստացվել և յուրաքանչյուրից քանի՞ հատ:

2 բուրգ (6-անկյուն)
6 բուրգ (4-անկյուն)
Պատ․՝ 8

100․ Ինչպե՞ս է կոչվում բուրգը, եթե այն ունի՝
ա) 13 նիստ
12 անկյուն բուրգ
բ) 10 գագաթ
10-1=9 ան․ բորգ
գ) 12 կող:
6 անկյուն բուրգ

Շեղանկյուն, Քառակուսի

68. Շեղանկյան գագաթներից մեկով նրա հանդիպակաց անկյունը կազմող կողմերին տարված ուղղահայացները կազմում են 30°-ի անկյուն, ընդ որում՝ դրանցից յուրաքանչյուրի երկարությունը 5 սմ է: Գտեք շեղանկյան կողմը:

Տրված է՝
ABCD – շեղանկյուն
CH₁⊥AB
CH₂⊥AD
<H₁CH₂=90°
CH₁=CH₂=5սմ
AB=BC=CD=AD-?
Լուծում
Ք․ որ AD||BC=>CH₂-ով հատելիս
<H₂CB=<CH₂D=90°(խաչադիր)
Ք․ որ <H₂CH₁=30°=> <BCH₁=90°-30°=60°=>
<B=30°
Դիտարկենք △BCH₁, <B=30° դիմացի կողմը հավասար 5 ներքնաձիգի կեսին BC=2∙CH₁=2∙5=10սմ
Պատ․՝ 10սմ

70. Քառակուսու պարագիծը 80 սմ է: Որքա՞ն է քառակուսու անկյունագծի միջնակետի հեռավորությունը նրա կողմից:

Տրված է՝
ABCD – քառանկուսի
<A=<B=<C=<D=90°
AB=BC=CD=AD
P=8սմ
AO=OC
OH-?
Դիտարկենք △AOH
AC-ն <A բաժ․ 2 մասի
<OAH=45°=> <AOH=45°
=> △AOH հավասարասրուն է
AH=OH
P=80մ=>AD=80:4=20սմ =>AH=20:2=10սմ=>OH=10սմ
Պատ․՝ 10սմ

74. Համաչափության քանի՞ առանցք ունի`
ա) հատվածը,

Հատվածը ունի 2 համաչափությամբ առանցք

բ) ուղիղը

Ուղիղը ունի անվերջ համաչափության առանցքներ։

գ) ճառագայթը

AM – համաչափության առանցք
ճառ․ ունի 1 համաչ․ առանցք
76. Ապացուցեք, որ ուղղանկյան հանդիպակաց կողմերի միջնակետերով անցնող ուղիղը նրա համաչափության առանցքն է:

Տրված է՝
ABCD – ուղանկյուն
BH₁=H₁C
AH₂=H₁B
Ապացուցեք α համաչափության առանցքն է
Ք․ որ BH₁=H₁C և AB||CD=> α||AB||CD
=>AB⊥AD⊥BC=>α⊥AD⊥BC (Թալելսի թ․)
Ք․ որ <H₁=90° և DH₁=H₁C=>
α համաչափության առանցքն է

78. Ունի՞, արդյոք, համաչափության կենտրոն`
ա) հատվածը

Հատվածը ունի 1 կենտրոն համաչափություն 
բ) ճառագայթը
Ճառագայթը չունի համաչափության կենտրոն

գ) հատվող ուղիղների զույգը

դ) քառակուսին

Քառանկուսին ունի համաչափության կենտրոն